بسمه تعالی

کارگاه آموزشی منطقه‌ای پیاده‌سازی مدیریت جامع  سیلاب (IFM): درس آموخته‌ها و چالش‌ها

(15 تا 17 نوامبر، تهران، ایران)

 

1. مقدمه

پس از برگزاری موفق سیزدهمین اجلاس شورای حکام مرکز در اسفند ماه سال 1401، مقرر گردید در راستای انجام برنامه پیشنهادی مطرح شده در اجلاس تحت عنوان انتقال تجربیات و دانش فنی در زمینه مدیریت یکپارچه رودخانه‌ها کتاب مقدمه‌ای بر مدیریت جامع  سیل (IFM) برگرفته از مطالب نشریات فنی برنامه APFM به زبان فارسی تکمیل و به صورت انبوه چاپ شود. طی سال‌های اخیر، توسعه شهرنشینی و تبعات ناشی از پدیده تغییر اقلیم و سوءمدیریت  سیل منجر به افزایش قابل توجه میزان تلفات انسانی و خسارات مالی ناشی از  سیل به ویژه در کشورهای در حال توسعه واقع در منطقه غرب آسیا و آسیای میانه شده است. مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری (تحت پوشش یونسکو) به منظور انجام رسالت خود در حوزه آموزش و ظرفیت‌سازی و تبادل تجربیات اجرایی و تحقیقات علمی انجام شده در حوزه مدیریت  سیل بین کشورهای عضو شورای حکام تصمیم گرفت تا با همکاری برنامه APFM و سازمان جهانی هواشناسی کارگاه آموزشی را با محوریت پیاده‌سازی مدیریت جامع سیل (IFM) برگزار نماید. در رویکرد IFM، سعی بر آن است که بین بهره‌برداری از جریان  سیل و سیلابدشت از یک‌سو و پذیرش ریسک‌  سیل‌های شدید و مخرب در مناطق مستعد  سیل از سوی دیگر، تعادل و توازن برقرار شود. درواقع، IFM فرایندی است که با اتصال به برنامه‌های توسعه آب و اراضی در حوضه آبریز به دنبال بهره‌وری حداکثری از  سیل‌ها و سیلابدشت‌ها و کاهش حداکثری تلفات انسانی و خسارات ناشی از  سیل‌ها می‌باشد. پیاده‌سازی مفهوم IFM در سطح کشورهای منطقه که غالبا از اقلیم خشک و نیمه خشک برخوردار هستند، می‌تواند منافعی مانند تامین آب حاصل از جریان  سیل‌ها، ارتقای تاب‌آوری در برابر  سیل‌ها از طریق به کارگیری مشارکت مردمی و نیز کاهش تبعات منفی ناشی از سیل‌های ناگهانی پیش رو داشته باشد.

2. اهداف برگزاری کارگاه
   • آموزش و آشنايي كارشناسان و شركت كنندگان با مفاهیم مدیریت جامع  سیل و جنبه‌های آن
   • ارتقای سطح دانش فنی مورد نیاز برای پیاده‌سازی مفهوم IFM در کشور بین جامعه مهندسین مشاور و مدیران دولتی ذیربط
   • تبادل تجربیات به روز در حوزه مدیریت سیل با کشورهای عضو شورای حکام مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری (تحت پوشش یونسکو) – RCUWM

*کشورهای عضو شورای حکام مرکز RCUWM در سطح وزرا یا معاونین وزرا در حوزه آب: آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، افغانستان، ایران، بنگلادش، تاجیکستان، ترکیه، پاکستان، سریلانکا، سوریه، عراق، عمان، قطر، لبنان، مصر و هند.

 

3. مخاطبین و شرکت کنندگان

مخاطبین این کارگاه عبارتند از:

• مدیران یا کارشناسان ارشد کشورهای عضو شورای حکام مرکز (هر کشور حداقل 1 نفر): جمعا 15 تا 20 نفر
• جامعه مهندسین مشاور ایرانی شامل 30 مشاور فعال و برتر (هر شرکت 1 نفر): جمعا 30 نفر

مشاورین منتخب با حوزه‌های تخصصی مختلف شامل مهندسی رودخانه، آبخیزداری، اجتماعی و … با هماهنگی جامعه مهندسین مشاور، انتخاب خواهند شد.

• مدیران دولتی ارشد و تصمیم‌گیر در حوزه مدیریت سیل کشور ایران شامل:
  • وزارت نیرو شامل:
    • ستاد وزارت نیرو، شرکت مدیریت منابع آب ایران با محوریت مدیران حوضه‌های آبریز: جمعا 20 تا 25 نفر
    • شرکت‌های آب منطقه‌ای و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران (31 شرکت، هر شرکت 1 نفر): جمعا 32 نفر
  • وزارت جهاد کشاورزی (شامل نمایندگان وزارتخانه و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری): جمعا 3 نفر
  • وزارت کشور (شامل نمایندگان سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور و شهرداری تهران): جمعا 5 نفر
  • وزارت راه و شهرسازی (شامل نمایندگان بخش حمل و نقل جاده‌ای، و سازمان هواشناسی کشور): جمعا 3 نفر
  • سایر نهادها (سازمان برنامه و بودجه، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان فضایی ایران، کمیسیون زیربنایی مجلس شورای اسلامی): جمعا 4 نفر

 

4. زمان و مکان برگزاری

زمان برگزاری کارگاه از چهارشنبه (15 نوامبر) الی جمعه  (17 نوامبر) سال 1402 می باشد. در این کارگاه 3 روزه، برای دو روز اول برگزاری کارگاه (جمعا 9 ساعت مفید برای آموزش در 6 نشست مختلف) و برای روز سوم بازدید فنی از سدها یا تجهیزات و فناوری‌های مرتبط با موضوع IFM در نظر گرفته شده است.

مکان برگزاری کارگاه، سالن همایش جامعه مهندسین مشاور می باشد.

5. رئوس فعالیت‌های اصلی

• • انجام هماهنگی‌های لازم با بخش‌های داخلی شامل دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی (مهندسین مشاور) در حوزه مدیریت سیل
  • انجام هماهنگی‌های لازم با کشورهای عضو شورای حکام مرکز و نهادهای بین‌المللی مانند APFM برای حضور فعال و ارایه سخنرانی شامل تجربیات و درس آموخته‌های مدیریت سیل و پیاده‌سازی IFM در سطح ملی و محلی و ارایه مطالعات موردی موفق و ناموفق
  • تشکیل کمیته‌ اجرایی برگزاری کارگاه شامل نمایندگان وزارت نیرو، مرکز، شرکت مدیریت منابع آب ایران و جامعه مهندسین مشاور به منظور پیشبرد صحیح امور برگزاری کارگاه
  • تشکیل کمیته علمی کارگاه برای تولید و نظارت بر محتوای مناسب و قابل عرضه در کارگاه شامل ارایه‌ تجربیات مدیریت سیل ایران، بررسی ارایه‌های سخنرانان خارجی، تهیه فیلم، کلیپ یا انیمیشن‌ اقدامات مدیریت سیل مانند درس آموخته‌های سیل سال 1398.

6. زبان رسمی

زبان رسمی برگزاری کارگاه انگلیسی خواهد بود. همچنین امکان ترجمه همزمان فارسی نیز فراهم خواهد شد.

7. مشارکت حامیان و تامین مالی هزینه ها

مرکز RCWUM، شرکت مدیریت منابع آب ایران و جامعه مهندسین مشاور به عنوان متولی اجرای برنامه رودخانه‌ها و  سیل مرکز در سطح ملی و منطقه‌ای، تمام هزینه‌ها (شامل بلیت پرواز فقط برای سخنرانان خارجی، اسکان و ایاب و ذهاب مهمانان خارجی) و همچنین هزینه‌ پذیرایی را برای مهمانان داخلی تامین خواهند کرد.

8. نتایج و خروجی های مورد انتظار

ارتقای ظرفیت و دانش فنی بین جامعه مهندسین مشاور و مدیران متولی مدیریت  سیل در کشور به منظور پیاده‌سازی IFM در ایران از طریق تدوین برنامه راهبردی و نقشه راه IFM با توجه به ظرفیت‌های قانونی و اجرایی کشور به منظور افزایش تاب‌آوری در برابر  سیل‌های پیش‌رو ناشی از پدیده تغییر اقلیم و بارش‌های مونسون فصلی

9. مسیر پیش رو

با توجه به نیاز روزافزون مدیریت صحیح  سیل در سطح کشورهای عضو شورای حکام مرکز و همچنین فاصله ایجاد شده بین ظهور مفهوم IFM (اوایل قرن 21) تا پیاده‌سازی آن لازم است ضمن ترسیم چشم انداز، نقشه راه علمی، آموزشی، فرهنگی و اجرایی برای پیاده‌سازی IFM در سطح ملی و محلی با توجه به شرایط مختلف حوضه‌های آبریز کشورها تدوین و ترتیبات قانونی و اجرایی آن پیگیری شود. بنابراین، تشکیل کمیته IFM شامل نمایندگان کشورهای عضو شورای حکام مرکز برای نظارت بر اقدامات صورت گرفته و ارایه گزارش پیشرفت در اجلاس شورای حکام حائز اهمیت است.

10. برنامه پیشنهادی کارگاه

روز اول (چهارشنبه 15 نوامبر)

عنوان	زمان
ثبت نام و پذیرش	8:00 – 8:30
پخش سرود ملی و آیاتی از قرآن کریم	8:40 – 8:30
سخنرانی افتتاحیه ·         مقام عالی وزارت نیرو یا معاون محترم امور آب و آبفا ·         نماینده WMO یا APFM ·         مدیر مرکز منطقه ای مدیریت آب شهری (تحت پوشش یونسکو) ·        رئیس جامعه مهندسین مشاور (احتمالی)	10:00 – 8:40
استراحت و پذیرایی	10:30 – 10:00
نشست تخصصی 1: تبیین مبانی و مفاهیم IFM	12:00- 10:30
نماز و ناهار	13:30- 12:00
نشست تخصصی 2: ارایه تجربیات و درس آموخته‌های کشورهای عضو شورای حکام مرکز	15:00- 13:30
استراحت و پذیرایی	15:30- 15:00
نشست تخصصی 3: ارایه تجربیات و درس آموخته‌های کشورهای عضو شورای حکام مرکز	17:00- 15:30

*موضوعات ارایه سخنرانان خارجی با توجه به محورهای پیشنهادی و طی هماهنگی با آنها نهایی خواهد شد.

** در صورت امکان می‌توان مراسم رونمایی رسمی از کتاب IFM را با حضور نماینده APFM برگزار کرد.

 

روز دوم (پنجشنبه 16 نوامبر)

عنوان	زمان
نشست تخصصی 4: ارایه تجربیات خارجی چگونگی پیاده سازی IFM	10:00 – 8:30
استراحت و پذیرایی	10:30 – 10:00
نشست تخصصی 5: ارائه تجربیات موجود کشور جمهوری اسلامی ایران در خصوص پیاده سازی IFM	12:00- 10:30
نماز و ناهار	13:30- 12:00
نشست تخصصی 6:  بحث و بررسی نحوه پیاده‌سازی IFM شامل جنبه‌های مختلف آن با حضور مدیران حوضه های آبریز و کارشناسان خارجی و اساتید بین‌المللی و ترسیم چشم انداز و برنامه اقدام آینده	15:00- 13:30
استراحت و پذیرایی	15:30- 15:00
سخنرانی اختتامیه معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا (در صورت عدم ایفاد سخنرانی در مراسم افتتاحیه) مدیر مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری (تحت پوشش یونسکو) دبیر کمیته علمی کارگاه (ارایه مسیر پیش رو)	17:00- 15:30

 

روز سوم (جمعه 17 نوامبر)

مکان‌های پیشنهادی برای بازدید فنی:

• تاسیسات و تجهیزات سدهای کرخه و دز استان خوزستان
• سامانه مانیتورینگ پایش سدهای سازمان آب و برق خوزستان
• سامانه پایش و پیش بینی سیل موسسه تحقیقات آب

*در صورت نیاز و حسب صلاحدید می‌توان مکان‌های زیارتی و سیاحتی برای بازدید مهمانان خارجی در نظر گرفت.

**موضوعات پیشنهادی برای ارایه توسط اساتید و کارشناسان خارجی:

• قوانین و ضوابط فنی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی
• تجربیات و درس آموخته‌ها: نمونه موردی مطالعاتی و اجرایی
• راهبردها و ساز وکارهای عملیاتی (با تاکید بر مواردی همچون نحوه مشارکت ذی‌نفعان و ذی‌مدخلان، آموزش، ظرفیت‌سازی و آگاهی‌بخشی، نحوه تلفیق مدیریت یکپارچه سیلاب با مدیریت شهری، سامانه‌های پیش‌بینی و هشدار سیل، نحوه در نظر گرفتن پدیده تغییر اقلیم)

*پس از دریافت موضوعات ارایه‌ها توسط کشورهای عضو شورای حکام مرکز، برنامه نشست‌های تخصصی نهایی می‌شود.